dr n. med. Marika Litwin
Wielu chorobom neurologicznym (np. udar mózgu, uraz czaszkowo-mózgowy, choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne – ALS, stwardnienie rozsiane – SM, choroby otępienne) towarzyszą trudności związane z jedzeniem i połykaniem nazywane dysfagią.
Zaburzenia mogą być związane z gryzieniem, żuciem, tworzeniem kęsa, utrzymaniem pokarmu w jamie ustnej (dysfagia w fazie ustnej). Mogą również przejawiać się trudnością w wyzwoleniu odruchu połykania, krztuszeniem się i zachłystywaniem podczas jedzenia i picia (dysfagia w fazie gardłowej). Na zaburzenia połykania wskazują też: kaszel w trakcie i po posiłku, uczucie zalegania w gardle, nawracające infekcje płucne, utrata masy ciała.
Dysfagia prowadzi do poważnych powikłań, co negatywnie wpływa na stan ogólny i rokowanie. Najgroźniejszym powikłaniem jest zachłystowe zapalenie płuc oraz niedożywienie i odwodnienie mające szereg reperkusji internistycznych.
Dlatego też rozpoznanie i terapia zaburzeń połykania stanowią niezbędny element neurorehabilitacji.
Diagnozowaniem zaburzeń połykania zajmuje się neurologopeda we współpracy z innymi specjalistami: neurologiem, gastrologiem, laryngologiem, geriatrą, fizjoterapeuta oraz dietetykiem lub specjalistą żywienia klinicznego.
Na diagnozę dysfagii składa się: wywiad dotyczący przebiegu choroby, analiza dotychczasowego postepowania żywieniowego, określenie stanu odżywienia, badanie sprawności narządów jamy ustnej i gardła oraz testowe próby funkcjonalne uzupełniane ewentualnie badaniem kwestionariuszowym. Jeżeli to konieczne dla pogłębienia diagnozy, logopeda kieruje pacjenta na badania instrumentalne – endoskopowe badanie połykania lub videofluoroskopię oraz konsultacje gastrologa bądź laryngologa.
Dla podjęcia terapii konieczne jest rozpoznanie patomechanizmu zaburzeń i określenie możliwości przywrócenia, modyfikacji funkcji bądź zastosowania postępowania adaptacyjnego.
Stosuje się różne metody zależnie od etiologii, czasu wystąpienia zaburzeń, ich nasilenia i rodzaju oraz możliwości współpracy ze strony pacjenta i opiekunów.
W stanach ciężkich zaburzeń, decyduje się o żywieniu chorego drogą pozaoralną – przez PEG (przezskórną endoskopową gastrostomię), co nie wyklucza terapii w celu poprawy funkcji połykania.
Autorka:
dr n.med. Marika Litwin – specjalista neurologopeda
Zainteresowania zawodowe: dysfagia, afazja, dysartria oraz neurorehabilitacja dorosłych.
Terapia i poradnictwo w zakresie zaburzeń połykania (dysfagia), zaburzeń mowy (dysartria) i zaburzeń językowych (afazja).
Wykładowca na Uniwersytecie SWPS, Wyższej Szkole Pedagogicznej im. Korczaka oraz na kursach specjalizacyjnych w zakresie neuropsychologii, na kursach szkoleniowych dla pracowników oświaty (logopedów, pedagogów). Autorka artykułów z zakresu dysfagii, afazji, dysartrii oraz serii profesjonalnych zestawów ćwiczeń do terapii afazji.
Wieloletnie doświadczenie kliniczne w zakresie diagnostyki i terapii logopedycznej w chorobach neurologicznych u dorosłych oraz jako wykładowca, szkoleniowiec. Autorka publikacji naukowych, dydaktycznych, popularyzatorskich oraz materiałów terapeutycznych dla pacjentów.
Od wielu lat zawodowo związana z Oddziałem Rehabilitacji Neurologicznej w Szpitalu Wielospecjalistycznym CKR Konstancin-Jeziorna. Na konsultację z Panią dr Litwin można umówić się w CKR w Konstancinie-Jeziornie, [email protected].
